Projekat „ECOBREEDS – Politike i strategije za zaštitu životne sredine i očuvanje stočarskih sistema i lokalnih rasa stoke u Jadransko-jonskoj regiji“, u okviru EU programa Interreg Adrion, ulazi u deseti mesec realizacije.
Kroz inovativni i interdisciplinarni pristup, tim Razvojnog biznis centra Kragujevac, zajedno sa partnerima, sprovodi analizu postojećih dobrih praksi i javnih politika u oblasti pastoralnog stočarstva. Fokus analiza je na očuvanju autohotnih rasa stoke i pastoralnog stočarstva, razmeni znanja i razvoju veština ključnih aktera, sa ciljem očuvanja biodiverziteta i zaštite životne sredine u zemljama ADRION regije.
Analize dobrih praksi i javnih politika sprovode se istovremeno u šest partnerskih zemalja: Grčkoj, Italiji, Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Srbiji i Severnoj Makedoniji.
Projekat u Srbiji bavi se izazovima i mogućnostima očuvanja i daljeg uzgajanja autohtone rase ovce poznate pod nazivom Pirotska pramenka, imajući u vidu da je u pitanju veoma važna autohtona rasa, pre svega zbog svoje otpornosti i očuvanju genetskog resursa, a sve manje je prisutna u našem stočarstvu, i preti joj izumiranje.
Od početka projekta do sada, uspostavili smo kontakte sa relevantnim akterima, te analizirali dostupne izvore podataka sa ciljem evidentiranja dobrih praksi očuvanja pastoralnog stočarstva, negovanja i uzgoja autohtone rase ovce Pramenke, pre svih Pirotske, ali i drugih authotonih tipova Pramenke (Karakačanska i Svrljiška).
Nakon kompletiranja svih 6 analiza, u partnerskim zemljama, na nivou partnerskog konzorcijuma biće izabrane dve relevantne dobre prakse, koje će biti pilotirane u svim partnerskim zemljama, radi njihovog testiranja i praćenja efekata.
Tim Razvojnog biznis centra Kragujevac je za potrebe analize identifikova i predstavio 4 pilot akcije:
- Proizvodnja i prodaja pirotskog kačkavalja od strane Mlekarske srednje škole – sa tradicijom dugom 79 godina u proizvodnji sireva i proizvoda sa zaštićenim geo poreklom (Pirotski kačkavalj) predstavlja prepoznatljiv brend, za koji se slobodno može reći da je plod specifičnog prirodnog okruženja Stare planine i hiljada grla stoke, koje su se hranile na bogatim travnatim pašnjacima ove planine. Proces izrade Pirotskog kačkavalja nalazi se na listi nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.
- Proizvodnja i plasman Pirotske peglane kobasice – Pirotska peglana kobasica je takođe jedinstveni i prepoznatljiv brend pirotskog kraja, koji se izrađuje na jedinstven način, upravo od mesa lokalnih pasmina, među kojima je pre svih ovca Pramenka. Pravi se po posebnoj recepturi, na specifičan način, koji je karakterističan isključivo za pirotski kraj.
- Izrada svetski poznatog Pirotskog ćilima – Pirotski ćilim je brend sa zaštićenim geografskim poreklom i veoma značajno obeležje Srbije uopšte. Posebnost ovog ćilima je način izrade i njegova dvostranost, takođe specifičnost šara,a sve to zahvaljujući vuni jedinstvenog kvaliteta, koja se dobija od lokalno uzgajanih autohtonih rasa ovaca, pre svih ovce Pramenke. Pirotski ćilim ima kroz istoriju najdužu tradiciju i veliki kulturno-istorijski značaj za Srbiju. Danas se šare sa pirotskog ćilima nalaze na mnogim državnim obeležjima. Oko ovog brenda formirale su se značajne manifestacije, ali i udruženja koja nastoje da neguju ovu tradiciju i tkačke veštine.
- Zajednica odgajivača autohotnih rasa Stado – pre gotovo 15 godina, više odgajivača autohtonih rasa stoke sa obronaka Stare planine, udružilo se radi očuvanja lokalnih rasa stoke na ovim prostorima. Ova neformalna grupa stočara i dan danas se bori da sačuva genetski potencijal Pirotske, Svrljiške i Karakačanske pramenke, ali i drugih autohtonih rasa životinja, poput: Balkanskog magarca i Balkanske koze, Buše (authotone rase krave), i Karakačanskog psa. To je grupa entuzijasta, veterinara i ljubitelja životinja koja svoje znanje, rad i trud usmerava u očuvanje biodiverziteta i zaštitu životne sredine Stare planine, ali svojim delovanjem utiče i na svest odgajivača i promoviše značaj autohtonih pasmina.
Sve četiri pilot akcije posebno su značajne, jer dolaze sa područja Stare planine, koja je nacionalni park sa najvišim stepenom zaštite prirodnih područja.
Kako bismo kroz projekat došli do dobrih rešenja za održivost i očuvanje autohtonih rasa, tim Razvojnog biznis centra Kragujevac bavi se analizom lokalnih i nacionalnih javnih politika, utvrđivanjem dobrih strana i izazova pastoralnog stočarstva i autohtonih rasa, kroz desk analizu dostupnih dokumenata, i kroz intervjue i fokus grupe sa relevantnim akterima na lokalnom i nacionalnom nivou. Desk analizom javnih politika obuhvaćene su sledeće politike: a) Strategija poljoprivrede i ruralnog razvoja Republike Srbije za period 2014 – 2024; b) Strategija zaštite životne sredine Republike Srbije za period 2024 – 2033; c) Strategija urbanog razvoja Pirota i susednih opština i d) Glavni odgajivački program autohtonih rasa ovaca za period 2020 – 2024. Tokom maja i juna meseca planira se organizovanje radionice sa relevantnim akterima, sa ciljem prikupljanja kvalitativnih podataka o stanju, problemima i mogućnostima za očuvanje i zaštitu ovce Pramenke.
Zajedno sa ostalim partnerima, u drugoj fazi projekta, biće dati konkretni predlozi za unapređenje javnih politika, usmereni na očuvanje lokalnih pasmina, u svakoj od partnerskih zemalja. Međusobno učenje i transnacionalni prenos znanja i iskustava dobre prakse, posebna su vrednost i doprinos ovog Interreg ADRION projekta.
