U okviru projekta ECOVINEGOALS, sprovedena je prva faza multikriterijumske analize izabranih pilot vinograda / vinarija za identifikaciju sa ciljem određivanja nivoa početnih kapaciteta i stimulativnosti konteksta za tranziciju na agroekološku proizvodnju i upravljanje vinogradima.
Projekat se finansira iz transnacionalnog Interreg V-B Jadransko-jonskog programa saradnje –Adrion. Projekat je okupio deset partnera i devet pridruženih partnera iz Italije, Slovenije, Srbije, Grčke i Crne Gore sa osnovnom idejom da se zaštite vinogradarske regije primenom održivih modela vinogradarstva. Nosilac projekta je Razvojna agencija VEGAL iz Italije. Razvojni biznis centar Kragujevac je odgovorni partner za implementaciju projektnih aktivnosti u Srbiji u saradnji sa Udruženjem vinara Šumadije i Opštinom Topola.
Multikriterijumska analiza je zasnovana na metodologiji odobrenoj od strane projektnih partnera. Tokom maja 2021. godine sproveden je prvi krug intervjua sa odabranih 10 pilot vinogradara / vinara. Predložena metodologija predviđala je analizu sledećih aspekata:
- analiza razvoja glavne agroekološke strukture (GAS) svake farme;
- analiza percepcije stimulativnosti teritorijalnog i ekološkog konteksta agroekološke tranzicije (TEK).
Izbor vinogradara / vinara za istraživanje je sproveden kroz statističku stratifikaciju na način da se obezbedi dovoljno raspoređena zastupljenost različih tipovima i veličina imajući u vidu i ravnomernu geografsku zastupljenost vinara / vinogradara iz vinogradarskih rejona Šumadije i Tri Morave.
Drugi krug istraživanja i analize će se raditi u maju 2022. god kako bi se uporedili rezultati, što će omogućiti partnerstvu Ecovinegoals da proceni stepen agroekološke tranzicije vinograda u svakoj pilot zoni.
Analiza glavne agroegroekološke strukture GAS je postavila početnu tačku, odnosno kapacitet za agroekološku tranziciju za svaku pilot farmu, i prati osnovni scenario za celo pilot područje. Iz analize na našem pilot području se može zaključiti da je vrednost GAS -a je prilično različita, od vrlo niskih do veoma visokih.
Uzimajući u obzir da u Srbiji u okviru istraživanja imamo 2 vinogradarska rejona, postoje razlike u rangiranju i određivanju GAS – a. Oba rejona su u blago razvijenoj grupi, ali sa 20 jedinica razlike, tako da u Šumadiji vrednost GAS -a je niska, a u rejonu Tri Morave je viša i gotovo skoro da pripada grupi umereno razvijena. Ovakav raspored vinara / vinogradara i njihova posvećenost određenom načinu rada posledica je geografskih karakteristika terena, izbora sorti grožđa , kvalitet zemljišta i društveno-ekonomski faktori u zajednici. U regionu Tri Morave autohtone sorte grožđa su uglavnom zastupljene, a vinogradi se obrađuju na malim parcelama. Stoga se formira svest o agroekološkim principima i održavanju vinograda, jer se ovaj princip pokazao najboljim u svim aspektima, a uz to su i ekonomski održivi. U šumadijskom regionu uglavnom se uzgajaju međunarodne sorte grožđa na većim parcelama, pa je pristup organizaciji malo bliži konvencionalnoj proizvodnji, ali su prisutni i integrisani oblici proizvodnje, što znači da se koriste minimalne intervencije hemikalijama i drugo prakse se pažljivo uzimaju u obzir.
Zaključak analize percepcije stimulativnosti teritorijalnog i ekološkog konteksta agroekološke tranzicije (TEK) jeste da potrebno uložiti značajne napore kako bi se tržišni i institucionalni kontekst učinio stimulativnijim kako bi se unapredio nivo motivacije vinara / vinogradara za prelazak na agroekološke načine proizvodnje i upravljavanja.
